Helix

          Là học sinh của trường cấp III Điện Biên, khóa 1973-1976, tôi học ở lớp thầy Lê Hữu Thoại làm giáo viên chủ nhiệm hai năm và dạy môn sinh trong suốt  ba năm. Gần nửa thế kỉ đã trôi qua nhưng tôi nhớ mãi hình dáng nhỏ nhắn thư sinh, giọng nhỏ nhẹ không còn “ đặc sệt” chất Nghệ- Tĩnh mà rất vang, rất sáng của Thầy. Mặc dù là một giáo viên trẻ mới ra trường được vài ba năm nhưng ở Thầy vẫn toát lên phong cách chững chạc, điềm đạm mà lũ học trò nghịch ngợm chúng tôi phải nể sợ. Thầy đã dạy chúng tôi về AND, biến đổi gen rắc rối… của sinh học hiện đại một cách khúc chiết, dễ hiểu. Thầy luôn yêu cầu học sinh phải dùng kiến thức đã học vào việc tăng năng suất cây trồng, vật nuôi trong gia đình, giải thích các hiện tượng thường gặp trong đời sống như máu không đông, hoặc các bệnh về di truyền.. Thầy đã dẫn cả lớp chúng tôi đi xe đạp xuống tận trại lợn của HTX xã Noọng Luống để nghe cán bộ kĩ thuật của Trại nói về quy trình lai tạo, chọn giống  trong chăn nuôi…

Các thầy (từ trái qua phải): Lê Hữu Thoại, Nguyễn Tiến Tăng, Phạm Thanh Tuấn, Trần Ngọc Cương và Nguyễn Song Bình

          Là giáo viên chủ nhiệm, Thầy không quản ngại khó khăn đến gia đình gặp gỡ phụ huynh trao đổi về việc giáo dục con em mình, thường xuyên quan tâm, nhắc nhở học sinh giúp đỡ các bạn có hoàn cảnh khó khăn ở trong lớp bằng những việc làm cụ thể, thiết thực.. Tôi còn nhớ mãi buổi lao động buộc dứng, trát vách giúp cho gia đình một bạn nam nhà ở rất xa trong lớp do Thầy tổ chức..

Tôi có may mắn, sau khi tốt nghiệp đại học sư phạm lại được về dạy ở trường cũ, khi Thầy đang làm Phó Hiệu trưởng. Năm 1981 sau khi được bổ nhiệm Hiệu trưởng, Thầy đã tạo ra nhiều thay đổi tích cực trong công tác giảng dạy, giáo dục cũng như nề nếp làm việc của trường cấp III Điện biên lúc bấy giờ như tách môn Văn, Toán ra thành tổ chuyên môn riêng, không để gộp chung tổ Xã hội và tổ Tự nhiên kém hiệu quả như trước; chỉ đạo quyết liệt việc đổi mới phương pháp giảng dạy, chú trọng việc giáo dục đạo đức học sinh, nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn; tăng cường dự giờ, thăm lớp, bồi dưỡng, kèm cặp giáo viên yếu kém hoặc mới ra trường; chấn chỉnh cung cách làm việc trì trệ, luộm thuộm…trước đó của bộ phận hành chính, phục vụ; xây dựng nề nếp làm việc khoa học, đúng giờ có tính kế hoạch cao cho cán bộ nhân viên giáo viên của trường….

          Thầy là một trong số những Hiệu trưởng hiếm hoi lúc bấy giờ rất chú trọng xây dựng môi trường sư phạm và cảnh quan của trường. Thầy đã cho trồng hàng trăm cây nhãn trong khuôn viên nhà trường vừa để tạo bóng mát vừa bán quả lấy tiền gây quỹ phúc lợi của cơ quan. Vào những năm 1987-1992, khi nhãn ở Điện Biên rất được giá, Hiệu trưởng đã quyết định bán quyền thu hoạch toàn bộ số nhãn của trường trong 5 năm liền, được một số tiền lớn, đủ may cho mỗi CBGV nam mỗi người một bộ comple,một đôi giầy da; nữ một bộ đờmi và một áo dài, do thầy Phạm Văn Tâm, phó Hiệu trưởng trực tiếp cầm tiền đi đặt may ở Hà Nội. Chúng tôi không thể nào quên cảm giác vui sướng khi lần đầu tiên trong đời toàn trường được mặc áo dài hoặc comple đồng phục trọn bộ được may từ tiền bán nhãn ấy vào đúng lễ kỷ niệm 30 năm ngày thành lập Trường. Không chỉ chúng tôi vui, hãnh diện, ngắm mình, ngắm nhau mà hình ảnh đẹp ấy được học trò chia sẻ, lan tỏa khiến dân tình Điện Biên ngày ấy xôn xao, lan truyền, ngưỡng mộ… như một “ tin nóng”…Đối với chúng ta bây giờ việc may một bộ comple với nam hoặc may một cái áo dài đối với nữ là việc quá nhỏ. Nhưng với thế hệ các thầy cô giáo ở thập niên 80 bộn bề khó khăn nếu không tự trồng rau, nuôi gà tăng gia thêm, mấy đồng lương giáo viên eo hẹp chỉ đủ sống tằn tiện không quá 20 ngày thì hình như không ai dám nghĩ đến việc may đồng phục comple, áo dài cho cả cơ quan. Và không phải thủ trưởng của cơ quan nào dù có dư điều kiện về tài lực hơn trường cũng làm được điều đó. Một số tấm ảnh chụp trong khoảng thời gian từ 1988-1995 còn lưu lại đến bây giờ có nhiều ảnh các thầy cô giáo của trường mặc comple và áo dài cùng màu được may từ những đồng tiền bán nhãn quý giá đó. Rất tiếc là do số lớp, số học sinh tăng lên nhiều qua mỗi năm, những cây nhãn sum suê, xanh tốt ngày ấy đã dần bị chặt bỏ để lấy đất xây dựng thêm phòng học, nhà làm việc nên bây giờ đã không còn nữa. Việc này đã được thầy giáo Nguyễn Tiến Tăng nhắc đến trong bài viết “ Tản mạn Trường ta” đăng trên kỷ yếu kỷ niệm 50 năm thành lập Trường từ 10 năm trước.

          Điều mà chúng tôi quý nhất ở Hiệu trưởng của mình không chỉ là sự toàn tâm, toàn ý cho sự nghiệp xây dựng nhà trường mà còn ở cách sống giản dị, quan tâm chăm lo giúp đỡ, dìu dắt cán bộ, giáo viên, nhân viên trong trường. Bố mẹ, vợ con ở quê tận trong Hà Tĩnh, đường sá xa xôi, đi lại khó khăn, Thầy chỉ về thăm gia đình mỗi năm được một đôi lần vào dịp hè, tết. Ngoài thời gian làm việc, họp hành, thầy sống chan hòa cùng anh chị em giáo viên ở khu tập thể. Ở đầu căn phòng nhỏ của Thầy trồng một dàn hoa giấy rất đẹp và một cây xoài trĩu quả. Đến mùa xoài chín, Thầy thường để dành những quả xoài chín thơm phức gửi cho các cháu nhỏ con các cô giáo của trường…Không bao giờ quên hình ảnh quen thuộc của Thầy, hàng ngày đi kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ từ lớn đến nhỏ trong trường. Chúng tôi thường nói nửa đùa nửa thật một cái dây tơ hồng ( một loại tầm gửi có hại) nhỏ xíu  học sinh nào đó nghịch ngợm vứt lên cây nhãn cũng không lọt qua mắt thầy Hiệu trưởng!

Năm 1992, thầy được bổ nhiệm làm Trưởng phòng Giáo dục thị xã Điện Biên Phủ. Sang môi trường công tác mới, dù vẫn trong ngành giáo dục song là cơ quan quản lý nhà nước chứ không còn  là đơn vị sự nghiệp như ở trường nữa. Phòng mới thành lập, chức năng nhiệm vụ mới, cơ chế quản lý mới, người xung quanh Thầy có cả cũ, cả mới, các “ mối quan hệ” cũng mới… Có lẽ vì thế  mà tình người, lòng người cũng đổi thay theo, trong lúc giao thời “ trắng đen chưa tỏ” mà Thầy  không lường trước, không ngờ tới để những năm tháng trước khi nghỉ hưu kết thúc như một nốt trầm buồn…Nhưng dù thế nào thì những đóng góp to lớn cho sự nghiệp phát triển nhà trường trong hơn 20 năm của Thầy là không thể phủ nhận. 

          Tháng 7 năm 2019, khi nghe tin Thầy bệnh trọng, đồng nghiệp Nguyễn Tiến Tăng đã lái xe vượt cả ngàn cây số cùng  thầy Phạm Thanh Tuấn, Đỗ Khắc Phượng (đồng nghiệp và học sinh cũ ở trường) về Hà Tĩnh thăm Thầy.  Đồng nghiệp Nguyễn Tiến Tăng kể lại: Bất ngờ trước sự xuất hiện đột ngột của mấy anh em, dù rất yếu mệt nhưng Thầy vẫn cố tỏ ra mạnh mẽ, lạc quan nói “Cậu Tăng và anh em vào thăm, anh vui,  khỏe lên sẽ sống thêm vài năm nữa…”Suốt chặng đường Hải Phòng- Hà Tĩnh, Hà Tĩnh – Hải Phòng mấy người ngồi trên xe chỉ ôn lại những chuyện về Thầy, về “ trường ta” mà khi chia tay vẫn không hết chuyện …Tất cả câu chuyện đều xoay quanh những kỉ niệm đẹp về Thầy- người anh, người thầy được đồng nghiệp và học sinh yêu quý. 

          Mới đó  mà Thầy đã đi về miền xa thẳm hơn cả ngàn ngày. Nhớ lại ngay sau khi nghe tin thầy mất, tôi cùng cô giáo Nguyễn Thị Hà và cô Nguyễn Thị Phương (kế toán của nhà trường từ 1985-2008 ) đã về làng quê nghèo vùng bán sơn địa ở huyện Hương khê, tỉnh Hà Tĩnh để tiễn đưa Thầy về nơi an nghỉ cuối cùng. Đứng trước di ảnh của Thầy mấy chị em chúng tôi không khỏi xót xa thương Thầy cả một đời xa gia đình, người thân, cống hiến, hy sinh cho sự nghiệp giáo dục ở một tỉnh miền núi xa xôi nơi cuối trời Tây bắc, những ngày cuối đời ốm đau bệnh tật ở nơi quê nhà xa xôi, không có đồng nghiệp, bạn bè, học sinh cũ động viên chia sẻ…

Nhân dịp, trường THPT Thành phố Điện Biên Phủ kỉ niệm 60 năm thành lập, xin được phác họa đôi nét chân dung của Thầy để các thế hệ sau được biết và ghi nhớ công lao của một trong những cựu Hiệu trưởng có Tâm, có Tài, đã có nhiều đóng góp cho sự nghiệp phát triển nhà trường từ 1971 -1992 bộn bề khó khăn, gian khổ… Mong rằng ở nơi cao xanh Thầy vẫn luôn dõi theo những chặng đường phát triển của ngôi trường mà mình đã góp phần đặt nền móng xây dựng từ cách đây nửa thế kỷ!

Xin gửi đến thầy một nén tâm nhang!

Học sinh: Lê Thị Mai

Trong không khí ấm áp, tưng bừng hướng tới kỷ niệm 40 năm ngày Nhà giáo Việt Nam, 60 năm thành lập trường THPT Thành phố Điện Biên Phủ (ngôi trường phổ thông cấp 3 đầu tiên trên mảnh đất Điện Biên Phủ anh hùng), ngày 05/10/2022, trường THPT Thành phố Điện Biên Phủ tổ chức buổi tọa đàm với đại biểu các thế hệ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhằm tri ân các cựu giáo chức đã và đang cống hiến hết mình cho sự nghiệp giáo dục của nhà trường, cũng là hoạt động thiết thực chuẩn bị cho Lễ kỷ niệm 60 năm thành lập trường.

Các thầy cô chụp ảnh lưu niệm nhân dịp gặp mặt ngày 05/10/2022 

Dự buổi tọa đàm tri ân có các thầy, cô nguyên là cán bộ quản lý, giáo viên nhà trường qua nhiều thời kỳ; các đồng chí trong Đảng uỷ, Ban Giám hiệu nhà trường, Công đoàn cơ sở, Đoàn Thanh niên, Hội liên hiệp thanh niên, Tổ trưởng, Tổ phó các tổ chuyên môn và văn phòng.

Thay mặt tập thể sư phạm nhà trường, đồng chí Phạm Quốc Cường - Bí thư Đảng bộ, Hiệu trưởng nhà trường gửi lời cảm ơn, tri ân chân thành và sâu sắc đến các cựu giáo chức, các thầy cô đã chuyển công tác với những đóng góp, cống hiến trong suốt quá trình công tác tại trường. Hiệu trưởng nhà trường vui mừng, phấn khởi báo cáo về những thành tích mà thầy và trò nhà trường đã đạt được và kế hoạch tổ chức Lễ kỷ niệm 60 năm ngày thành lập trường vào tháng 11/2022 sắp tới; mong muốn các thế hệ cán bộ, giáo viên tham quan phòng truyền thống của nhà trường; đóng góp ý kiến cho công tác tổ chức và chương trình kỷ niệm 60 thành lập trường. Mục tiêu hướng đến trong chùm các hoạt động kỷ niệm 60 năm thành lập trường được tổ chức chu đáo, trang trọng, ý nghĩa, ghi nhiều dấu ấn với các thế hệ thầy và trò của ngôi trường 60 năm tuổi.

Đồng chí Phạm Quốc Cường - Bí thư Đảng bộ, Hiệu trưởng nhà trường báo cáo kế hoạch tổ chức Lễ kỷ niệm 60 năm ngày thành lập trường

Dòng đời, dòng thời gian cứ trôi đi nhưng mỗi dịp hội ngộ gặp tất cả đồng nghiệp, mọi người đều dâng trào niềm cảm xúc với những cái bắt tay, cái ôm, nụ cười tỏa nắng, hỏi thăm nhau sức khỏe, công việc, chuyện gia đình, con cái…ríu rít, rôm rả, thân mật, đong đầy yêu thương.

Khung cảnh thân mật của buổi tọa đàm

Trong buổi hội ngộ, mọi người nghẹn ngào khi cô Đào Thị Bình kể lại những tháng ngày chiến tranh thầy cô của mình che trở cho học trò ngày trường đi sơ tán, bị trúng bom đạn của giặc (đỉnh điểm là ngày 10 tháng 4 năm 1967),  cảm xúc lắng đọng nghẹn ngào trào dâng tất cả những người trong khán phòng tưởng nhớ thầy Đỗ Đức Bản, cô Nguyễn Thị Hiền; nỗi niềm trăn trở bởi thầy Bản và cô Hiền chưa được ghi tên trong danh sách “Liệt sỹ”. Thầy Đỗ Văn Di đau đáu nỗi niềm xót xa khi “một số học trò thân yêu” đã không tiếc máu xương, tuổi trẻ; gác lại bao ước mơ hoài bão tham gia công cuộc bảo vệ tổ quốc, tham gia hỗ trợ các nước Lào, Cam Pu Chia trong công cuộc bảo vệ tổ quốc đã nằm lại tại chiến trường, nước bạn xa xôi…  

Cảm xúc về những kỷ niệm xa xưa về tình đồng nghiệp, tình thầy trò được các thầy cô nhắc tới, thật giản dị, thật ý nghĩa nhưng cũng thật nhiều niềm vui, hạnh phúc. Mới ngày nào còn phấn trắng, bảng đen, bao kỷ niệm về ngày đứng trên bục giảng vui có, buồn có và cả những trăn trở, suy tư…. Mọi người đều muốn gửi lại nơi đây những gì mình đã tâm huyết, cống hiến…. Giờ đây có người nghỉ hưu mái tóc đã ngả màu, người chuyển công tác, chuyển trường, chuyển vùng nhưng trong sâu thẳm trái tim các thầy cô, cán bộ công nhân viên đã từng công tác dưới mái trường THPT Thành phố Điện Biên Phủ đều có chung một niềm tự hào, một miền ký ức thật đẹp. 

Các thế hệ nhà giáo cùng nhau ôn lại quá khứ hào hùng về ngôi trường đã vững bước từ bom đạn đến hòa bình. Trong 60 năm, nhà trường đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ giáo dục, đóng góp nguồn nhân lực chất lượng cao cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; góp phần ổn định an ninh chính trị, phát triển kinh tế - văn hóa của địa phương và đất nước. Thành quả của nhà trường được kết tinh từ tình cảm, lương tâm, trách nhiệm, sự hy sinh, cống hiến của các thế hệ nhà giáo, học trò; sự đồng tình ủng hộ của toàn xã hội.

Sự hiện diện của tất cả mọi người trong ngày gặp mặt này là nguồn động lực để cho nhà trường tiếp tục xây dựng và phát triển, những kinh nghiệm, chia sẻ, tâm huyết, cống hiến của thầy cô đi trước đã gửi lại nơi đây dưới mái trường THPT Thành phố Điện Biên Phủ đã truyền lại cho những thế hệ giáo viên nối tiếp của nhà trường - Những người ở lại sẽ phát huy và hun đúc những giá trị truyền thống vẻ vang của quá khứ, vững bước với sức mạnh và sáng tạo của hiện tại nêu cao tinh thần trách nhiệm, dành tâm huyết, tài trí để vun trồng và xây dựng nhà trường ngày càng phát triển, lớn mạnh và bền vững.  

Một không khí  ngập tràn niềm vui và hạnh phúc của ngày trở về mái trường xưa đang được lan tỏa. Chúng ta cùng hẹn ngày 16,17/11/2022 trong Lễ kỷ niệm 60 năm của mái trường thân yêu để cùng kết nối, sẻ chia, hội ngộ trong niềm hân hoan, tự hào, ngập tràn tình đồng nghiệp, tình thầy trò sau bao nhiêu năm xa cách với những kỷ niệm không bao giờ phai “Trở về miền ký ức” để “Tiếp nối hành trình khát vọng”.

Dưới đây là một số hình ảnh của buổi giao lưu

Mai Thị Hoài Châu – Phó Bí thư Đoàn trường

Tùng tùng tùng....

Mấy phút sau... Tùng tùng tùng, tùng tùng tùng... Tóc loăn xoăn, lơ phơ, mắt hí hí lấp lánh ánh cười, môi thâm sịt, răng trắng nhởn (có lẽ cũng không trắng lắm nhưng vì môi lão thế nên thành ra thế) mà lại sít sìn sịt, áo kẻ mỏng chắc trước cũng trắng sáng nhưng giờ cũng không hẳn là cháo lòng nên chẳng biết gọi là màu gì, tông Lào màu gan gà tiếng quẹt trên mặt đường không rõ bằng tiếng bật của tông vào gót chân....

Giăng Văn Giăng... Tăng Văn Tăng... Lão từ trên đường đi xuống khu tập thể:

- Trống vào hay ra đấy?

- Em chị nghe thẩy chịn tiểng...

Lão cười hiền hậu đi vào phòng (Chả là tôi nghe được giai thoại đánh trống vào đánh trống ra của chị kế toán trường quê miền Trung kiêm đánh trống ca thán, năm thì quy định 3 tiếng vào 6 tiếng ra, năm sau lại ra quy định ngược lại, năm sau lại ngược lại nữa... rối trí, chả biết thế nào khi có người hỏi... thế là: bực mình tôi đánh luôn 9 tiếng cả ra lẫn vào) .

Tăng Văn Tăng- có cái quần nào cho anh mượn lên lớp tý. Vừa nói lão vừa lấy cái quần bò của tôi vắt trên ghế và mặc vào, ra khỏi cửa phòng lại quay vào vớ một quyển vở trong tập vở viết tập làm văn của học sinh cuộn tròn lại cài vào túi hậu quần bò rồi tành tạch từ khu tập thể sang bên trường lên lớp...

Thầy Nguyễn Viết Hoa – Thầy Nguyễn Tiến Tăng trong dịp hội ngộ cựu giáo chức trường THPT Thành phố Điện Biên Phủ tại Hà Nội 2022

Hết giờ, về phòng tôi lão bảo: Tăng Văn Tăng – Giăng Văn Giăng! Bọn học sinh nó bảo... Ô thầy Hoa mặc quần của thầy Tăng... Ô giáo án của thầy là quyển tập làm văn...  Tôi đang hý húi cộng điểm tổng kết môn cuối năm, chưa nói gì thì lão lại hỏi:

      - Chú mày làm gì đấy?

      - E làm điểm. Tôi hỏi lại: Anh làm điểm chưa?

- Điểm gì? Sao phải cộng với trừ làm gì cho lâu, cứ chấm bài cho 6-7-8 rồi lại 8-7-6 thế là thành 7 phẩy....

Tôi há hốc mồm và tròn mắt vì cái “phát kiến vĩ đại ấy” và bỗng nhớ ra cái chi tiết cuối truyện Đôi mắt của Nam Cao khi nhân vật Hoàng khen: Tài thật! Tài thật! Tài đến thế là cùng! Tiên sư anh Tào Tháo!

Nguyễn Tiến Tăng – Giáo viên Ngữ văn (1987-2001).

Dòng sông Đà hừng hực trôi xuôi

Người thầy giáo ngược núi lên Tây Bắc

Như người lính chỉ tiến lên phía trước

Tri thức gieo mầm trên chiến địa năm xưa

Như thuở sơ khai, rừng núi vẫn âm u

Thầy với trò dựng trường bằng dao, cuốc

Những đôi mắt sáng bừng bên ánh đuốc

Ươm ngọn lửa hồng trong lớp học mái gianh

Tưởng qua rồi khói lửa chiến tranh

Thầy trò bình an bước lên đài mơ ước

Loạt bom nổ cướp mất người gieo hạt

Đất Điện Biên nhuộm đỏ máu cô thầy

Niềm đau thương gom từng tháng từng ngày

Vụt cháy lên trong mỗi giờ lên lớp

Trang sách nhỏ, viên phấn và cây bút

Thành bản hùng ca về một ngôi trường

Lớp lớp mầm xanh giờ đã lên đường

Miền núi miền xuôi chung khoảng trời tri thức

Học sinh Điện Biên hòa nhịp cùng đất nước

Tô điểm vòm trời lấp lánh những vì sao

Giữa lòng thành phố trẻ xôn xao

Vẫn trầm mặc một mái trường rêu phủ

Dẫu bao nhiêu năm và muôn ngàn gian khó

Kiêu hãnh niềm tin sự nghiệp "trồng người"

Thế hệ hôm nay và lớp lớp đời đời

Sẽ viết tiếp pho sử Trường Thành Phố

Trong khúc nhạc Điện Biên liệt oanh muôn thuở

Có âm vang huyền thoại một ngôi trường

                                                       Nguyễn Ngọc Bảo – Giáo viên trường THPT Thành phố Điện Biên Phủ